هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر برای اولین بار در پیشینه این رویداد؛ با همکاری مستقیم انجمن‌های هنری شکل گرفته و انجمن‌ها هریک با پیش بینی‌های ویژه نحوه حضور خود در این گردهمایی هنری را رقم زده‌اند.
هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در بخش نمایشگاهی و با ارائه آثاری در شاخه‌های مختلف تجسمی در موسسه صبا میزبان نمایش تلاش‌های اخیر هنرمندان شده است.
۳۶ اثر نقاشی از ۳۴ هنرمند هم به عنوان نمایندگانی از نسل‌های مختلف نقاشان ایرانی در بخش نقاشی هفتمین جشنواره تجسمی فجر در این رویداد حضور دارند. آنچنان که انتظار می‌رود در نمایشگاهی که قصد دارد چشم اندازی تاحدممکن جامع از موقعیت امروز نقاشی ایران در کنار آنچه دست آوردهای نسل‌های پیشین قلمداد می‌شود، ارائه دهد؛ گرایش‌هایی متنوع را شاهد هستیم که هریک بخشی از رویکردهای معاصر نقاشی ایران را نمایندگی می‌کنند. نقاشی فیگوراتیو، انتزاعی و آبستره، آثاری ملهم از زیبایی‌شناسی هنر قرن‌های گذشته و گرایش‌هایی از این دست؛ عمده رویکردهایی است که می‌تواند مروری بر یافته‌های هنرمندان نقاش در ۶ دهه اخیر ایران تلقی شود، اما حضور تعدادی از هنرمندان نقاش ایران در این مجموعه که هر یک توانسته‌اند در مسیر تحول و گونه گونی این هنر به ویژه طی ۵ دهه گذشته منشاء اثر بوده و به سهم خود در پیشبرد این جریان بکوشند، هفتمین دوره جشنواره تجسمی فجر را از این جهت قابل تامل می‌نمایاند. بر این اساس؛ بخشی از دست آوردهای نقاشی معاصر ایران، از خلال آثار به نمایش درآمده در این بخش انعکاس پیدا کرده و می‌تواند بیننده را به دریافتی از آنچه طی دهه‌های گذشته تا امروز بر نقاشی ایران گذشته رهنمون شود. همه این‌ها در کنار رهیافت‌هایی که هنرمندان نسل‌های تازه‌تر در عرصه نقاشی ایران به آن‌ها دست پیدا کرده‌اند، می‌تواند به تصویری عمومی از آنچه نقاشی معاصر ایران را شکل داده منجر شود. آنچه در این تصویر روشن گرانه می‌تواند مخاطب را رودرروی نقاشی معاصر ایران با بخشی از فراز و فرود‌هایش قرار دهد، مسیری است که هنرمندان شاخص این رشته نسل به نسل پی گرفته و به سرمنزل مقصود رسانده‌اند.
بخش پوستر هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر که با همکاری انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران پیش روی عموم قرار گرفته، به نمایش آثار ۱۶ طراح گرافیک شاخص ایران اختصاص دارد. شاید شاخص‌ترین نکته در چیدمان این بخش از هفتمین جشنوارهٔ تجسمی فجر تمرکز و توجه به پوستر به مثابه یک فعالیت فرهنگی و البته به عنوان یک اثر هنری است؛ میراثی به جا مانده از فعالیت نسلی که امروز از بنیانگذاران گرافیک نوین امروز ایران شمرده می‌شوند. بریرانی، زرینکلک، سارنج، شیوا، اسداللهی، ممیز، مثقالی و ابراهیم حقیقی به حق نمایندگان ظهور و بروز این پدیده هستند که لااقل برای دو دهه تمام عرصه‌های فعالیت فرهنگی کشور را در سایه خود گرفت و به سامان رساند. انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران در بخش پوستر جشنواره تجسمی امسال، نشان می‌دهد که صاحب این دغدغه بوده و با چیدمانی که از آثار نسل‌های مختلف این شاخه هنری پیش روی مخاطب می‌گذارد به وضوح ارزش‌های زیبایی‌شناسانه و فرهنگ مدارانه پوستر‌ها را نشانه گذاری می‌کند. اختصاص بخش وسیعی از آثار فرهنگی به نمایش درآمده در این مجموعه به خوبی موید این نقطه نظر است. این مجموعه نشان می‌دهد؛ هرچه باشد این ارزش‌های زیبایی‌شناسانه و محتوای پوستر‌ها است که در روند زمان موجب ماندگاری و آن‌ها خواهد بود و اثربخشی این آثار را در یک بازه زمانی طولانی تضمین خواهد کرد. بر این اساس، نمایشگاه پوستر هفتمین جشنوارهٔ تجسمی فجر می‌تواند نقطه آغاز دوباره‌ای در تبیین ضرورت نگاه به کارکردهای پوسترهای گرافیکی به عنوان اثر هنری و فعالیت فرهنگی تلقی شود. امری که نیازمند آگاهی جمعی و اراده‌ای همگانی چه از سوی نهادهای متولی فرهنگ و هنر و چه سفارش دهنده آثار در راستای گسترش ضریب تولید و نفوذ این رسانه هنری در سطح عمومی جامعه خواهد بود و علاوه بر این می‌تواند برگ دیگری از گنجینه تولیدات هنری کشور را برای آیندگانی که بخشی از هویتشان را بر پایه همین میراث ارزیابی خواهند کرد رقم بزند.
بخش مجسمه هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بیش از ۶۰ اثر در ژانر‌ها و متریالهای مختلف مجسمه‌سازی را در خود جای داده و با در نظر گرفتن حضور هنرمندانی از نسل‌های مختلف، قصد دارد تا دربرگیرنده تصویری از دستاوردهای این روزهای مجسمه‌سازی ایران پیش روی بیننده بگذارد. آثاری که در این نمایشگاه گرد آمده، از سوی انجمن مجسمهسازان ایران از هنرمندان این رشته فراخوان شده تا به انتخاب خود آثاری را برای نمایش در این بخش اختصاص دهند. از این جهت می‌توان این بار نمایشگاهی را به تماشا نشست که حاصل گزینش خود هنرمندان در معرفی دستاوردهایی باشد که آن‌ها خود باارزش‌تر و قابل ارائه می‌دانند یا گمان می‌کنند می‌تواند شمایی واضح‌تر از آنچه دریافت‌های این هنرمندان در پروسه فعالیت هنریشان است، در اختیار بیننده بگذارد. در هر حال و فارغ از ارزش گذاری بر چنین رویکردی، از نمایشگاه مجسمه سازی هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر می‌توان به اراده هنرمندان این رشته بر فاصله گرفتن از واقع نمایی و تثبیت نگاه تجربه گرا و ساختارمند در آفرینش آثار حجمی بیش از پیش پی برد و اذعان کرد. نکته جالب توجه در این خصوص توافق هنرمندان چند نسل گذشته و امروز بر سر جستجوی امکانات و ظرفیت‌های کمتر پرداخته شده مجسمه سازی است که با گردشی در نمایشگاه حاضر به وضوح قابل مشاهده است. البته این چشم انداز بخش جذاب تری هم دارد و اینکه؛ علیرغم این توافق اصولی، هنرمندان مجسمه ساز نسل‌های مختلف از زاویه نگاه‌های مختص به خود جستجو در ساختارهای نوآورانه را پی می‌گیرند و از نقطه نظرهایی متنوع و متکثر ساختارهای نوآورانه اثار حجمی را تبیین می‌کنند.
در رشته تصویرگری هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر انجمن فرهنگی تصویرگران ایران منتخبی از آثار سه دهه تصویرگری را از هنرمندان نسل‌های مختلف این رشته را به نمایش گذاشته و ۱۶۲ اثر تصویرگری از ۸۳ هنرمند تصویرگر در این دوره جشنواره حضور دارد. اگرچه نمایشگاه حاضر به ارائه آثار سه دهه گذشته هنرمندان ایران اختصاص پیدا کرده، گستره بیش از این را برای بخش تصویرگری هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر باید متصور شد چرا که پیشینه فعالیت حرفه‌ای تعدادی از هنرمندان حاضر در این رویداد عملا از پنج دهه تجاوز می‌کند و به سال‌های دهه ۴۰ باز می‌گردد؛ هنرمندانی که نقشی غیرقابل انکار در پایه ریزی تصویرسازی نوین ایران داشته‌اند و در دوره یاد شده در کنار طراحی پوستر و نقاشی متحرک ایران نقشی انکارناپذیر در شکوفایی هنر تصویرگری ایفا کرده‌اند. در یک نگاه کلی آنچه در روند تحولات هنر تصویرگری ایران به ویژه طی دهه‌های گذشته، همانطور که بخشی از آن در نمایشگاه تصویرسازی هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر ارائه شده، قابل تامل و چشمگیر است؛ تداوم و استمرار تقریبا بلافصل این مسیر در آفرینش‌های هنری نسل‌های گذشته تا امروز است که با کمترین میزان گسسست و تقریبا دست به دست از نسل‌های تصویرسازان ایران گذر می‌کند و به این ترتیب و همچنان که شمایی از این پدیده را در نمایشگاه حاضر می‌بینیم، بیننده را با پروسه‌ای چشم نواز و پر از جذابیت‌های بصری رو در رو می‌کند.
مجموعه آثار سفال و سرامیک یکی از بخش‌های نمایشگاهی هفتمین جشنواره تجسمی فجر است که از طریق فراخوان انجمن و اغلب از سوی هنرمندان جوان از نقاط مختلف کشور به این مجموعه راه پیدا کرده اند و به این ترتیب می‌تواند نشان دهنده تصویری از رویکردهای تازه به این هنر و تحولاتی که اخیرا در این شاخه به وقوع پیوسته باشد. تقریبا نزدیک به یک دهه از رسمیت پیدا کردن رویکرد معاصر در سفال و سرامیک ایران می‌گذرد و به تبع آن در این سال‌ها شاهد تجربه‌هایی در این زمینه بوده‌ایم که از سویی تاثیرگرفته از این رویکرد در شاخه‌های دیگر تجسمی چون نقاشی و مجسمه سازی، و از سوی دیگر مدیون تلاش‌های برخی هنرمندان و اساتید این شاخه در موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها است. نمایشگاه سفال و سرامیک هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، همچون اغلب نمایشگاه‌هایی از این دست که در سال‌های گذشته با آن‌ها روبرو بوده‌ایم، چشم اندازی از طیف‌های مختلف هنرمندان فعال در این شاخه را پیش رو می‌گذارد که در یک نگاه بسیار کلی می‌توان به نسبت وسعت و بزرگی در سه گروه ارزیابیشان کرد. گروه اول و بزرگ‌تر فعالین این هنر را سفالگرانی تشکیل می‌دهند که برآمده از کارگاه‌های سنتی و تعلیم‌های استاد و شاگردی هستند و زیبایی‌شناسی و ویژگی‌های بصری آثار تولید شده توسط آن‌ها لااقل از نظر قالب و فرم پیوند نزدیک تری با سفال‌های سنتی قرون گذشته دارند و تا اندازه‌ای دغدغه حفظ خصوصیات کاربردی سفال‌ها را نیز دنبال می‌کنند. به این ترتیب بخش سفال و سرامیک هفتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، همچون دیگر رویداد‌ها از جمله دوسالانه‌ها که در حوزه سفال و سرامیک شاهد آن‌ها هستیم، هرچند در اشل و ابعادی محدود‌تر توانسته نشانگر تولیدات اخیر هنرمندانی باشد که با گرایش‌ها و رویکردهای مختلف در زمینه خلق آثار سفال و سرامیک فعالیت دارند.
آنچه به عنوان نحوه حضورهنرمندان کاریکاتوریست در جشنواره فجر امسال معرفی شده؛ مجموعه‌ای از آثار همه هنرمندان کاریکاتوریست ایرانی است که به گفته مسئولین خانه کاریکاتور ایران؛ تاکنون چنین مجموعه‌ای از آثار هنرمندان کاریکاتوریست کشور یکجا جمع نشده و این مجموعه به درستی معرف کاریکاتور ایران و هنرمندانی است که در این زمینه فعالیت می‌کنند. کامبیز درم بخش، جواد علیزاده، داوود شهیدی، احمد عربانی، محمدعلی بنی اسدی، فیروزه مظفری، جمال رحمتی، بهرام عظیمی، مسعود ضیایی زرد خشویی، مسعود شجاعی طباطبایی، بهمن عبدی، هادی حیدری، اسماعیل عباسی و علیرضا ذاکری از جمله هنرمندانی هستند که در بخش کاریکاتور جشنواره تجسمی فجر حضور دارند. آثار هنرمندان سر‌شناس کاریکاتور ایران که در این مجموعه شاید صادقانه‌ترین نمایش مختصات جامعه امروز ایران است و نشان می‌دهد که کاریکاتور ایران به زبان مشترک کاریکاتور جهانی نزدیک شده و به این ترتیب شاهد رشد و توسعهٔ کاریکاتورهای به اصطلاح بدون مرز است. پرداختن به شخصیت واحد (تک پرسوناژی) و رواج کاریکاتورهای بدون شرح را باید از ویژگی‌های کاریکاتور امروز ایران دانست در عین حال که آثار هنرمندان کاریکاتوریست ایران در بسیاری از نمایشگاه‌ها و مسابقات بین المللی از موقعیت و جایگاه برتری برخوردار است، اما نمی‌توان حذف تدریجی فضا‌ها و شخصیت‌ها و تیپ‌های بومی در کاریکاتور ایران را نادیده گرفت. با این حال توجه بعضی از هنرمندان کاریکاتوریست معاصر به نشانه‌ها و موتیف‌های ایرانی که گاهی در آثار به چشم می‌آید، نشان از تمایلی است که هنوز صاحبان این هنر را به بهره گیری از ویژگی‌های ایرانی فرامی خواند.
انجمن نگارگری ایران هم که به تازگی نهمین دوسالانه این رشته را پشت سرگذاشته؛ آثاری که در این دوسالانه برگزیده شده را به همراه بخش دیگری از آثار دوسالانه که به دلیل محدودیت در انتخاب در میان برگزیدگان قرار نگرفت برای نمایش در هفتمین جشنواره تجسمی فجر انتخاب کرده است. در خصوص این بخش از هفتمین جشنواره تجسمی فجر به چند وجه آثار به نمایش درآمده می‌توانیم نگاه کنیم. ابتدا اینکه که مسیر رو به رشدی را در این آثار مشاهده می‌کنیم و با مجموعه‌ای از نگارگری‌ها روبه رو هستیم که تنوع دارند و نشان می‌دهند تعدادی از نگارگران به مراحلی رسیده‌اند که آرام آرام به فضاهای شخصیشان دست پیدا کرده‌اند. در مرحله دوم نیز با آثار هنرمندانی روبه رو هستیم که پیرو سبک و سیاق اساتید خود هستند و یا به شکل مستقیم با آن‌ها ارتباط دارند یا به شکل غیر مستقیم از آثار آن‌ها استفاده می‌کنند. اثار بخشی دیگر از هنرمندان را هم شاهد هستیم که این وابستگی را ندارند و به یک شخصیت مستقل نزدیک نزدیک شده ولی کارشان هنوز به آن پختگی مورد نظر نرسیده است. به هرحال در مجموع بخشی از چشم اندازی که در نگارگری و از طریق آثار به نمایش در این مجموعه می‌بینیم ما را به این حرکت رو به جلو امیدوار‌تر می‌کند.
در بخش خوشنویسی هفتمین جشنواره تجسمی فجر هم رویکدی تازه را مشاهده می کنیم. برخلاف دوره‌های قبل جشنواره تجسمی فجر، بیشتر آثار این نمایشگاه نقاشیخط است تا خطاطی و همین امر شکل نمایشگاهی بیشتری به آثار خوشنویسی این دوره از جشنواره بخشیده است. برخلاف دوره‌های قبل جشنواره که با انبوه پرشمار آثار خطاطی مواجه بودیم که در قطع‌های کوچک کاغذ و مقوا کنار هم چیده شده بودند و دیدن ظرافت‌های هر یک از آن‌ها -آنهم از نزدیک- نیاز به وقت نمایشگاهی مستقلی داشت، خوشبختانه امسال تعدد آثار نقاشیخط که در بومهای بزرگ کار شده‌اند، به جذابیت، تنوع و زیبایی این بخش افزوده و علاوه بر آن از خستگی و دلزدگی ناشی از دیدن آثارخطاطی که از فاصله دور یکنواخت به نظر می‌رسند، جلوگیری کرده است. حضور آثار زیبا و سریع الارتباط نقاشیخط بامخاطب- آنهم اغلب، آثاراستادان در این شاخه از خوشنویسی – نمایشگاه بخش خوشنویسی جشنواره امسال را دلپذیرتراز دوره‌های پیشین آن کرده است. امسال ۷۷ اثر خوشنویسی و نقاشیخط از ۶۴ هنرمند به نمایش در آمده که از میان آن‌ها می‌توان به آثار پیشکسوتانی چون غلامحسین امیرخانی، محمد سلحشور، عباس اخوین، جلیل رسولی، محمدحسین عطارچیان، علی شیرازی، مجتبی ملک‌زاده، ابراهیم حقیقی، جواد بختیاری، اسرافیل شیرچی، محمدابراهیم جعفری، عین الدین صادق‌زاده و علی علی اشاره کرد.
منبع خبر : هنر آنلاین
