دیوارنگاری یا گرافیتی برگرفته از کلمه‌ای ایتالیایی به معنای اثرگذاری یا نقاشی کردن است، در واقع تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حرف‌ها، نشانه‌ها، نمادها، الگوها و کلمه‌ها بر روی دیوارها و یا هر مکان عمومی که بتوان از آن به عنوان مکانی برای نوشتن، نقاشی، کنده‌کاری و خط‌کشی کردن استفاده کرد، گرافیتی گفته می‌شود.
این نوع هنر، بخشی از هنرهای خیابانی و نیز از عناصر اصلی فرهنگ پاپ بشمار می‌آید. از جمله خطوط نوشتاری برای شعار و تصویر سازی برای زیباسازی شهری یا تبلیغات فرهنگی و بطور کلی رسم هر گونه اثر هنری شامل بر متن، تصویر و برجسته نگاری که توسط طراح صورت پذیرفته باشد. منظور از هنر خیابانی آن بخش از گرافیک است که در کوچه و خیابان و سطح شهر با آن برخورد می‌کنیم.
این هنر تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد و ریشه در سنگ‌نبشته‌های تاریخی غارها و کتیبه‌های باستانی یا نقاشی‌های دیواری که در ابعاد گوناگون دیده‌اید دارد. دیوارنگاری در دوران مدرن، با اسپری یا رنگ پاش و قلم موها بیشترین کاربرد را در ترسیم دیوارنگاشته‌ها دارند که در سال‌های اخیر در قلمرو فرهنگ عامیانه تحول یافته و در شکل‌های متعدد پدیدار شده است.
گرافیتی شکلی ازهنر خیابانی است که از حالت رسمی و سفارشی خارج شده و ارتباطی پیشرو از سوی هنرمند با قشر وسیعی از افراد اجتماع به عنوان مردم عادی برقرار می‌کند.
هنر “گرافیتی” یا دیوارنگاری که نوعی نشانه‌گذاری هدفمند است را باید آشکارترین جلوه‌گاه انعکاس پسندها و ناپسندهای شهرنشینی به حساب آورد. این هنر که دیوارها و سطح‌های معابر عمومی را زمینه کار خود قرار می‌دهد، از نظر موضوعی عرصه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در برمی‌گیرد.
شاید رواج و گسترش شکل‌های اولیه دیوارنگاری هم زمان با جنگ جهانی دوم، و با مشاهده درج نام و نشان گروه‌ها بر روی دیوارها این شیوه را تبدیل به نوعی بیان هنری کرد. دیوار برلین که سراسر از این آثار پوشیده شده بود، یکی از نمونه‌های شاخص و موثر گرافیتی در سال‌های آغازین رواج این هنر است.
هنرمند گرافیتی، مثل بسیاری از پیشروان هنر، از زمینه واقعی شهری برای بیان و ایجاد تاثیر استفاده می‌کند در حالی که تبلیغات شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ و محصولات مصرفی به صورت وسیع به شکل بیلبورد و تابلوهای دیواری و روی بدنه وسایل نقلیه عمومی‌شهری همه جا را پر کرده است، گرافیتی ارتباطی پیشرو از سوی هنرمند با قشر وسیعی از افراد اجتماع به عنوان مردم عادی دارد.
امروزه، تکنیک‌ها و سبک‌های متفاوتی از دیوارنگاری‌ها با سرعت زیاد درحال تبدیل شدن به شکلی ویژه از بیان هنری هستند و این درحالی است که بحث و گفتگو درباره ارزش آنها میان هواداران و مخالفانشان همچنان ادامه دارد.
خواهرخواندهای به نام رپ
در سال‌های پایانی قرن بیستم، شاخه‌های جدیدی از هنر اعتراضی در دنیا متولد شد. عده‌ای از معترضان به موسیقی رپ روی آوردند و حرف‌های خود را در قالب این سبک جدید موسیقایی ارائه کردند. عده‌ای دیگر نیز به گرافیتی روی آوردند و اعتراض و خواسته‌های خود را بر در و دیوارهای شهر به تصویر کشیدند.
ایران نیز با نسل جوان خود کم‌کم تجربه‌های جدیدی را در عرصه‌های نوین اعتراض مزمزه کرد، اما آنچه که بیش از هرچیز بر در و دیوار شهر تهران و سایر شهرها به چشم می‌خورد، دیوارنگاری‌هایی است که بیشتر سفارشی هستند تا رنگ و بویی اعتراضی داشته باشند، شهرداری تهران و سازمان زیباسازی شهری اغلب از هنرمندان عرصه‌های تجسمی و به خصوص نقاشی بهره گرفته و تلاش کرده است تا دیوارنگاری شهری را از حالت اعتراضی به شیوه‌ای زیباشناسانه تبدیل کرده و آن را در جهت زیباسازی شهر گسترش دهد.
گرافیتی جدای از این که نامش اغلب به همراه اعتراض و خرابکاری شکل گرفته است، اما با جهت دادن درست، می‌توان از آن برای آراستن شهر نیز استفاده کرد. اتفاقی که این روزها خواسته یا ناخواسته در سطح شهر تهران بسیار دیده می‌شود و حتی برای آن دوسالانه نیز در نظر گرفته شده است و جمعی از هنرمندان جوان علاقمند به این عرصه نیز در این بینال آثار خود را عرضه می‌کنند. البته این روزها گرافیتی‌های دیگری نیز علاوه بر این دیوارنگاری‌های سفارشی بر سطح خیابان‌ها دیده می‌شود که جنبه اعتراضی ندارند، بلکه بیش از هرچیز یادآوری هستند بر تاریخ گذشته ایران، شهدا و شخصیت‌های نام آوری که شاید به دست فراموشی سپرده شده‌اند.
بنکسی، هنرمندی نامرئی
اما گرافیتی در دنیای معاصر غرب به گونه‌ای دیگر دیده می‌شود. گرافیتی در غرب همان هنر اعتراضی است و از نامدارترین هنرمندانی که در این عرصه می‌توان از آن یاد کرد بنکسی فعال و منتقد سیاسی، کارگردان و نقاش بریتانیایی است.
هنر خیابانی او طعنه آمیز و هجویه‌هایش خرابکارانه است. هنر او آمیزه‌ای از طنز سیاه و گرافیتی است که با تکنیک گرده‌برداری ویژه‌ای خلق می‌شود. آثار هنری او با محتوای سیاسی و اجتماعی در خیابان‌ها، دیوارها، و پل‌ها در شهرهای مختلف دنیا به تصویردرآمده است. بنکسی از جمله هنرمندان پیشتاز در عرصه گرافیتی است که تاکنون چهره خود را از رسانه‌ها دور نگه داشته، اما نامش را می‌توان از شرق تا غرب در همه جا یافت.
امروزه هنرمندان مشهور در زمینه گرافیتی به صورت متعدد به برگزاری نمایشگاه‌ها در سراسر دنیا اقدام می‌کنند. در کشورهای آلمان و استرالیا از گرافیتی به عنوان جاذبه‌ای توریستی استفاده می‌شود و سالانه میلیون‌ها توریست به تماشای نقاشی‌های گرافیتی می‌روند، دیوار برلین که پر از نقاشی‌های گرافیتی است، نمونه‌ای از این جاذبه‌های توریستی در آلمان است، در کشورهای غربی حتی یکی از وظایف شهرداری حفاظت از نقاشی‌های گرافیتی مشهور و قدیمی است که در داخل شهر وجود دارد.
اما رفتار دوگانه رسمی و غیر رستمی بودن همیشه در برابر هنر گرافیتی وجود داشته است، اما به راحتی می‌توان گفت که فشاری که برای مقابله با گرافیتی در سطح جهانی وجود دارد بسیار بیشتر از کنار آمدن و حمایت کردن از این هنر شهری است.
منیع خبر : هنرآنلاین
محصولات پیشنهادی
