خراطی شیوه‌ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و عمدتاً به وسیلهٔ دستگاه خراطی اشیایی نظیر قلیان، گهواره، پایهٔ آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته می‌شود.[۱] خراطی ساختن اشیا از چوب است که سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش در تخت جمشید نشان می‌دهد که تخت و چهار پایه و عودسوز آن به شیوهٔ خراطی تهیه شده‌است.شاردن جهانگرد فرانسوی نیز تحت تاثیر مهارت خراطان ایران قرار گرفته و سخن گفته‌است. حرفه خراطی از هنرهای مکانیکی است که ایرانیان توانسته‌اند از آن به خوبی بهره برداری کنند.[۲]
خراطی چوب یکی از صنایع دستی سنتی ایران است که از زمانهای قدیم در این مرز و بوم رواج داشته و به طور معمول در مناطقی از کشور که چوب در آنجا بیشتر یافت می‌شود رایج است. در هنر خراطی اشیاء به صورت متقارن ساخته می‌شود اغلب از چوبهای نرم و اندکی مرطوب برای این کار استفاده می‌کنند. هنر خراطی از تراش و شکل بخشیدن به چوب در اثر حرکت دورانی دستگاه خراطی حاصل می‌شود. سابق بر این دستگاه خراطی مشتمل برچند ابزار دستی بود که از چوب ساخته و پرداخته می‌شد در حال حاضر این دستگاه علاوه بر تغییر شکل ظاهریش ازدو بازوی فلزی تشکیل شده‌است که با قرار گرفتن ومحکم شدن حجم چوبی میان آنها، وبا چرخش چوب حول یک محور کار و با استفاده از میله‌های فلزی (مغار))هر کدام درایجاد فرو رفتگی یا خراشیدگی خاصی استفاده می‌شوند(بر حجم چوبی، شکل مورد نظر را ایجاد می‌نمایند. [۳]
در خراطی چوب از دستگاه تراش افقی نسبت به تراش چوب استفاده می‌کنند. از جمله این اثارکه سابقهٔ تاریخی دارد، می توان به‌حجاری‌های تخت جمشیدنقوشی ازتخت وچهارپایه‌سلطنتی وعودسوزرا می‌توان نام برد. در هنر خراطی هرچه چوب فشرده‌تر ومحکم‌تر باشدمی توان به کارهای ظریف تر پرداخت وهمچنین دوام آن بیشتر می‌شود. یک نمونه‌ازانواع چوب خراطی می‌توان به چوب سپیدار اشاره کرد. وسیله کاران‌ها درقدیم چهارچوبی بود که رکاب داشت که سروته چوب رابه دهانه ان محکم کرده وتوسط کمانی چوب باحرکت دورانی حول محور خود می‌چرخد. امروزه‌این دستگاه برقی شده وکار خراطان تاحدودی راحت شده، نوع دیگر ابزار (مغار) است که‌سرآن شبیه ناخن می‌باشد. مغاربه چوبی که حول محور خود می‌چرخد، فشار وارد نموده تا شکل مورد نظررا خراطی کند.[۴]
منبع خبر : ویکی پدیا
