تندیس یا مجسمه پیکره‌ای است که اغلب به هدف یادآوری یا به نمایش گذاشتن وجود یک انسان، شیء، حیوان یا واقعه ساخته می‌شود. به کسی که تندیس می‌سازد پیکرتراش می‌گویند که با حجم‌سازی تفاوت دارد. مجسمه‌های بسیاری برای بزرگ‌داشت وقایع تاریخی ساخته شده‌اند. مجسمه‌ها ممکن است به یادبود بزرگان تاریخ ساخته شوند، همچون مجسمهٔ مهاتما گاندی و بسیاری مجسمه‌ها نیز به عنوان هنری عمومی به نمایش گذاشته می‌شوند. معدودی مجسمه‌ها خود به مظهری از تاریخ بدل می‌شوند، مانند مجسمه آزادی در ایالات متحده. یک نفر انسان هم می تواند یک مجسمه باشد . مجسمه ها فقط نگاه میکنند . مجسمه‌ها می‌توانند از مواد مختلفی چون گچ، فایبرگلاس، فلزاتی همچون طلا، نقره و برنز، انواع سنگ‌ها مانند سنگ مرمر و … ساخته شوند و بسته به موارد استفاده در اندازه‌های مختلفی وجود دارند: مجسمه‌های کوچک را تندیسک نیز خوانده‌اند. مجسمه‌هایی که تنها سر و شانه را به تصویر می‌کشند نیم‌تنه نامیده می‌شوند. و به مجسمه‌هایی که در آنها تنها شکل سر تصویر شده باشد، سردیس گفته می‌شود. تندیسک‌هایی که به عنوان یادبود در مراسم‌های مختلف اهدا می‌شود را در ایران با همان عنوان تندیس می‌شناسند.
مجسمه سازی چیست؟
اصطلاح مجسمه سازی (پیکره سازی) را نمی توان یک اصطلاح ثابت برای اطلاق به اشیاء یا فعالیتهای معین دانست. با این حال هنر مجسمه سازی دارای یک خصلت اصلی و همیشگی است که آن را از سایر هنرهای بصری متمایز می کند و آن آفرینش شکل سه بعدی می باشد.
حجم مهمترین عنصر در طرح یک مجسمه محسوب می شود. مجسمه ممکن است بصورت همه جانبی یا بصورت نقش برجسته باشد. مجسمه همه جانبی شيئي است مستقل و جدا که فضایی را اشغال می کند، ولی نقش برجسته به زمینه ای متصل شده و یا کمابیش از آن بیرون آمده است.
مراحل کار:
اجرای تندیس فلزی
ابتدا از ایده مورد نظر چند طرح زده و مناسب ترین آن را برای اجرا آماده می کنیم. در صورت لزوم ابتدا با گل یا گچ یا خمیر مجسمه سازی ماکت کوچکی درست می کنیم و با مقیاس مناسب از فلز اجرا می کنیم. در این روش فلزات را به قطعات دلخواه بریده و کنار هم قرار می دهیم و آنها را بوسیله دستگاه جوش به هم جوش می دهیم تا طرح کامل شود.
اجرای تندیس چوبی و سنگي
در این روش ابتدا طرح و ماکت اجرا می شود و به تناسب ماکت و مقیاس مورد نظر سنگ مناسب یا چوب تهیه می کنیم و طرح را روی چوب یا سنگ بوسیله ماژیک انتقال می دهیم و حجم های اضافی را از آن جدا می کنیم تا به مراحل ریزه کاری برسد. در این مرحله با ابزار ریز و متناسب در محل اجرا شروع به کنده کاری می کنیم و در پایان از سوهان و سنباده برای صاف کردن سطح کار استفاده می کنیم.
اجرای مجسمه های بِتُنی و فایبرگلاس
ابتدا ماکت کوچکی از طرح مورد نظر را اجرا می کنیم. ماکت را می توان با گل، گچ، . یا خمیر مجسمه سازی اجرا کرد. بعد از پایان ماکت و رفع معایب کار، شروع به ساخت مجسمه بزرگ و اصلی می نمایند. برای اجرای کارهای بزرگ اسکلت بندی لازم است که معمولاً با میلگرد و توری اجرا می شود و روی آن را گل یا گچ (بستگی به نوع کار) اضافه می کنند تا کلیت کار انجام گیرد. بعد از اجرای فرمهای مناسب و ریزه کاریها از مدل قاب گیری می شود. در صورتی که مدل اصلی با گچ اجرا شده باشد بهتر است از فایبر گلاس برای قالب گیری استفاده نماییم و اگر با گِل یا خمیر مجسمه سازی باشد قالب گیری با گچ مناسبتر است. بعد از قالب گیری قالب را از مجسمه جدا کرده و داخل آن را تمیز کرده و با مواد روغنی عایق کا ری می کنیم. تکه های قالب را به هم وصل کرده و مواد مورد نظر را داخل قالب می ریزیم تا سفت شود، بعد از سفت شدن مواد، قالب را جدا کرده و اصلاحات مورد نیاز را انجام می دهند. در نهایت رنگ مورد نظر را روی کار می آورند.
اجرای مجسمه برنزي
برای اجرای یک مجسمه برنزی ابتدا مدل اصلی با گچ ساخته می شود و از مواد سیلیکنی قالب گیری می شود. بعد موم زنبور عسل را آب کرده و داخل قالب می ریزند تا ضخامت مناسب خود را بگیرد و مابقی را از آن خارج می کنند و از مجسمه مومی قالب دولایه گچی می گیرند و آن را در کنار حرارت مناسب قرار می دهند تا موم از داخل لایه های قالب جدا شده و مواد مذاب را داخل قالب در شرایط خاص می ریزند. بعد از سرد شدن مواد قالب را شکسته و مجسمه را بیرون می آورند و پرداخت کاری های لازم و در نهایت با اسید آن را پتینه کاری می کنند تا حالت زیبایی به خود بگیرد.
روش ها و اسلوب مجسمه سازی:
١. کنده کاری (حجاری): در این روش مجسمه ساز کار خود را با توده ای از ماده جامد (یک
قطعه سنگ یا چوب) آغاز می کند و در روند کاستن از توده مزبور به شکل مورد نظر می رسد.
٢. جفتکاری: در این روش مجسمه ساز قطعات پیش ساخته و یا اشیای بافته را به مدد جوشکاری،
لحیم کاری، پرچ کردن، میخ زدن، چسبانیدن و غیره به هم متصل می کند تا طرح مورد نظر خود را تحقق بخشد. بنابراین این گونه مجسمه لزوماً از یک ماده همگن ساخته نمی شود. مجسمه های ساخته شده به روشهای شکل دهی و جفتکاری را می توان با اسلوب های قالبگیری و ریخته گری به مجسمه های مقاوم و ماندنی بدل کرد.
جهت تمایز دادن مجسمه سازی پیکرنما و مجسمه سازی انتزاعی مورد اخیر را به اصطلاح حجم سازی می نامند.
مواد مورد استفاده در مجسمه سازي:
گل، گچ، چوب، سنگ، فلز (به خصوص مفرغ)، فایبرگلاس، عاج، صدف، کاغذ، موم، کاغذ و …
منبع خبر : کیمیا گران
محصولات پیشنهادی
