همه چیز درباره گالینگور
داستان تکامل تن پوش سررسید
دیداری کوتاه با پیر صحافی ایران فرصتی بود تا به اجمال اطلاعاتی درباره گالینگور به دست آوریم.
حسینعلی متین رضا که 65 سال پیش کار صحافی را شروع کرده صحبت هایش را اینگونه آغاز می کند:«در گذشته دور هم در ایران گالینگور به عنوان روکش جلد وجود داشت و حتی کتاب هایی با قدمت 150 ساله به دست من می رسید که روی آن گالینگور کشیده شده بود.
در گذشته،در کار صحافی روی پارچه تنظیف مانند ماده مخصوصی کشیده می شود که دو نوع متفاوت داشت.به یک نوع آن نشاسته ای می گفتند که اگر مدتی در دست قرار می گرفت،به علت ماده نشاسته ای که روی آن قرار داشت،اگر آب روی جلد می ریخت یا با دستمال نم دار جلد را پاک می کردند کاملا رخ گالینگور پاک می شد و بیشتر به درد جلد دفاتر می خورد.نوع دوم که برای کتاب مورد استفاده قرار می گرفت نشاسته ای نبود و کاملا مقاوم بود که بعضا نقش هایی مانند گل رز و نقوش دیگر روی آنها قرار داشت.از این دست گالینگورها که من صحافی می کردم شاید هم اکنون در کتابخانه های شخصی به خصوص کتابخانه مرحوم استاد ایرج افشار باشد.
حدود سال های 1328 یا 1327، نوعی گالینگور وارد ایران شد که لایه رویی آن از جنس پلاستیک و لایه زیرین آن به جای پارچه،کاغذ بود.این گالینگورها بسیار زیبا بودند،ولی مقاومت و دوام زیادی نداشتند.آن زمان گالینگورهایی که پشتشان از پارچه بود،بیشتر ساخت کشورهای انگلیس و چک بودند که استفاده از آنها به تدریج کمتر و بالاخره منسوخ شد.
در حال حاضر،اغلب گالینگورها از یک لایه رویی PVCو یک لایه زیرین کاغذ تشکیل شده اند که کاغذ مخصوصی است و جاذب آب است.این کاغذها بعد از چسب خوردن سریع تر قابل استفاده خواهد بود.
حدود سال 1386،گالینگوری به نام ترمو وارد بازار شد که مرغوب تر از سایر آنها به نظر می رسید.البته این نوع گالینگور هنوز امتحان خود را پس نداده و مدت زمانی لازم است تا کیفیت و مقاومت آن مشخص شده و بتوان این نوع گالینگور را محک زد.
به نظر من،برای کتاب های مرجع نباید از پوشش گالینگور استفاده کرد چون در درازمدت نمی توانند دوام بیاورند.بهترین انتخاب برای جلد کتاب های مرجع چرم است.»
از پیر صحافی ایرانی می خواهیم خواص انواع گالینگور را شرح دهد.
«به غیر از ترمو هیچ کدا از گالینگورها خاصیت داغ زنی ندارند،چون می توان به گالینگور ترمو حرارت و فشار بیشتری وارد کرد.سایر گالینگورها چنین قابلیتی را ندارند ولی روی آنها را می توان طلاکوب کرد.چون ورقه طلا به درجه حرارت بالا مثل ترمو برای انتقال نیاز ندارد.
ساختار گالیگور معمولا از کاغذ و PVCاست که می توان روی آن چاپ کرد ولی مرکب مخصوصی باید استفاده شود.مرکبی باید باشد که در بافت گالینگور نفوذ کند و در سطح آن نماند که بعدا بریزد.»
در ادامه،متین رضا مقایسه ای بین گالینگورهای ایرانی وخارجی داد:
«بعد از انقلاب،به دلیل تحریم ها،تولید کنندگان به فکر تولید گالینگور در ایران افتادند.2 یا 3 کارخانه اقدام به تولید کردند ولی بسیار ناشیانه عمل شد.در حال حاضر،اطلاع زیادی در زمینه تولید کنندگان این محصول نداریم.از نظر کیفیت،تفاوتی که گالینگور ایرانی و خارجی دارد در این است که لایه کاغذی گالینگور ایرانی انعطاف کمتری دارد و احتمالا باعث تاب برداشتن جلد می شود.
برای رفع این مشکل،گالینگور مستقیم به کتاب چسبیده نمی شود و بین آن یک لایه شومیز گذاشته می شود که به دلیل گرانی شومیز،کمتر صحافی این کار را انجام می دهد.
مورد دیگر میزان جذب آب است که در گالینگور ایرانی،این قابلیت کمتر از نوع خارجی آن است.
البته گالینگورهای خارجی در بازار بسیار زیاد است که به سرعت پاره می شود و در کل با توجه به قیمت و کیفیت مصرف،جنس ایرانی بهتر است.»
از متین رضا درباره علت استفاده از گالینگور خارجی می پرسیم که در پاسخ می گوید:«در فرهنگ ما چنین جا افتاده که جنس خارجی بهتر از جنس ایرانی است و همین عاملی شده که به تولید جنس داخلی پرداخته نشود.متاسفانه،در عین اینکه چاره ای جز مصرف گالینگور برای روکش جلد کتاب وجود ندارد اخیرا باب شد که برای روکش کتاب ها حتی آنها که بیشتر مورد مصرف دارند مثل قرآن ها یا کتب دیوان شعرا،از سلفون استفاده می شود که من آن را خیانت بزرگی به هویت کتاب و همین طور به جیب مصرف کننده می دانم.»
برتری جنس خارجی
«برای به دست آوردن اطلاعات گسترده تری درباره تفاوت انواع گالینگور به شهر قم می رویم که یکی از قطب های صنعت نشر کشور است و صحافی های کوچک و بزرگ زیادی در این شهر به چشم می خورند.به سراغ سید عباس مستجاب الدعوه،مدیر صحافی انوار رفتیم تا اطلاعاتی درباره انواع گالینگور به دست آوریم.
وی کیفیت گالینگور ایرانی و خارجی را اینگونه ارزیابی می کند:«از بررسی کیفیت گالینگورهای خارجی می توان به این نتیجه رسید که در ساخت لایه PVCبسیار حساب شده عمل کرده اند.
طلاکوب روی این مواد بسیار بهتر انجام می شود و محصول نهایی شکیل تری وارد بازار می شود ولی روی گالینگور ایرانی نمی توانیم از هر نوع نوار حرارتی(نوار طلا) استفاده کرد،حتما باید نوار خاصی باشد که بتواند روی جنس ایرانی بنشیند.
کارهایی که در بیروت چاپ می شوند بسیار تمیز و زیبا هستند.اگر به آنها گالینگور ایرانی بدهیم نمی توانند روی آن دو ضرب یا سه ضرب طلا چاپ کنند.
گالینگورهای خارجی قم که وارد ایران می شوند درجه دو یا سه هستند،پس محصول ما نمی تواند کیفیتی در حد عالی داشته باشد.
در کل،می توان گفت این هنر دست صحاف است که به جلد زیبایی می بخشد.البته قوانینی وجود دارد که دست و پای همه ما را بسته است.دو سال پیش در سفری که به خارج از کشور داشتم دو رول نوار چاپ حرارتی با خود آوردم که در گمرک ضبط شد،می گفتند جزو تزیینات است.به همین دلیل ما مجبوریم از جنس های درجه دو و سه ترکیه که به اسم آلمانی وارد ایران می شوند استفاده کنیم.
ضخامت و نوع کاغذ گالینگور در کیفیت نهایی از اهمیت بالایی برخوردار است.»
مدیر صحافی دلشاد مصارف گالینگور را بیان می کند:به جز صنعت نشر،گالینگور در تولید زونکن،کفی انواع کیف ها و ساک ها،کفی کفش و… مورد استفاده قرار می گیرد.
عرضه کنندگان چه می گویند
برای بررسی بیشتر درباره انواع گالینگور ایرانی،به فروشگاه ملزومات صحافی دلشاد سری زدیم و با کمال دلشاد مشغول صحبت شدیم.
دلشاد صنعت گالینگور را قبل و بعد از انقلاب بررسی می کند:
قبل از انقلاب در ایران تولید گالینگور وجود نداشت و در اوایل انقلاب و دوران جنگ هم صنعت مرده ای به حساب می آمد که کم کم متحول شد.می توانم بگویم در حال حاضر،تولید داخل جوابگوی نیاز بازار است.البته از نظر کیفی در سطح خیلی بالایی نیست و باید تلاش شود تا کیفیت ارتقا پیدا کند.
از تولید کنندگان گالینگور می توان کارخانه شرکا(سکه چی)،تهران مشمع و… را نام برد.به نظر من اگر مردم توقعات خود را کمی پایین تر بیاورند از نظر گالینگور از کاغذ و PVCساخته شده اند و بعضی دیگر،از کاغذ و پارچه.به دلیل گرانی پارچه،گالینگور پارچه ای بسیارکم مورد استفاده قرار می گیرد.البته ساخت آن نیز دقت بالاتری می خواهد چون اگر لکه ای روی پارچه بیافتد،به راحتی قابل پاک کردن نیست.از این نوع گالینگور برای عطف دسته چک و جلد دفتر تلفن های قدیمی استفاده می شود.»
مدیر فروشگاه دلشاد خاصیت داغ زنی و چاپ پذیری گالینگور را اینگونه شرح می دهد:
« همه گالینگورها خاصیت داغ زنی دارند،ولی ترجیح بر طلاکوب کردن آن است که برای طلاکوب کردن،حرارت 120 تا 130 درجه لازم است.
گالینگوری به نام ترمو در بازار موجود است که هنگام داغ زنی،رنگ قسمتی از آن در گرما دیده،تغییر می کند.از روش افست نیز برای چاپ روی گالینگور استفاده می شود،اما این کار بسیار هزینه بر است و به همین دلیل استقبالی از آن نشده است.»
کمال دلشاد می گوید:«اصولا چرم مصنوعی از گالینگور محکم تر و عمرش بیشتر است ولی به دلیل بالاتر بودن قیمت آن از گالینگور استفاده می شود.»
او معتقد است:« ایرانی ها انسان های تنوع طلبی هستند و هرساله شاهد استفاده از گالینگور در رنگ های متنوعی هستیم.حتی در جلد قرآن تنوع رنگ و طرح بسیاری داریم؛در حالی که مثلا درعربستان سعودی یک نوع طرح برای جلد قرآن وجود دارد که سال هاست از آن استفاده می شود،در حالی که در ایران چنین نیست.»
منبع خبر : شهر کاغذ
