ماجرای نماد حجمی میدان انقلاب در قلب تهران و یکی از پرتردد‌ترین نقاط شهر، کم کم می‌رود که به یکی از پرافت و خیز‌ترین پروژه‌های سازمان زیباسازی تهران در یک دهه اخیر تبدیل شود.
و پس از پیگیری‌های مسولان سازمان زیباسازی شهر تهران و مدیر عامل متروی تهران نماد پیشین میدان انقلاب پس از بازسازی دوباره در ضلع غربی میدان نبش خیابان آزادی نصب شد اما با آغاز بازسازی میدان انقلاب و آغاز راه اندازی ایستگاه مترو درون شهری، موضوع ساخت نماد حجمی جدید برای میدان انقلاب توسط سازمان زیبا سازی شهر تهران مطرح و پس از برگزاری چند دوره مسابقه، در نهایت ساخت مجسمه میدان انقلاب به سعید روانبخش نقاش و مجسمه سازسپرده شد. اینگونه بود که نماد حجمی گنبدی شکل وسط میدان شکل گرفت.
ساخت این نماد اما مرحله آخر نبود. سازه جدید میدان انقلاب یک شش ضلعی گنبدی نقش برجسته است که بخشی از این گنبد آجرکاری و بخش دیگر کاشی‌کاری شده‌است. در اطراف آن نیز چهار پنجره در فرم کاشی ایرانی و با ترکیب آهن، شیشه و برنج کار شده است. بر روی این سازه شش ضلعی گل‌های نقش برجسته کار شده که به گفته سازنده آن یادآور “شکوفه‌های انقلاب” است، اما با ادامه و اتصال خطوط این سازه و در مقطعی از سوی بعضی جریان‌ها شائبه وجود نمادهای یهودیت و ماسونی را مطرح کرد که در سطح وسیعی هم بازتاب پیداکرد.
یک فراخوان دیگر برای میدان مرکزی شهر
در پی این اتفاقات ماجرای نماد حجمی میدان انقلاب در قلب تهران و یکی از پرتردد‌ترین نقاط شهر، کم کم می‌رود که به یکی از پرافت و خیز‌ترین پروژه‌های سازمان زیباسازی تهران در یک دهه اخیر تبدیل شود. این سازمان برای دومین بار طی ۶ سال گذشته فراخوانی برای طراحی نماد این میدان از سوی هنرمندان را منتشر کرد، که پایان مرداد ماه مهلت آن هم به انتها رسید و طبق اعلام مسئولین این نهاد، طرح‌های پیشنهادی هم اکنون توسط هیئتی متشکل از محمد بهشتی، مهدی چمران، جبیب الله صادقی، مهدی حجت، طاهر شیخ الحکمایی و محمد حسین حلیمی در حال بررسی است. به گفته هادی مظفری، معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران، یکی از ویژگی‌های شاخص فراخوان دوم، شرکت ۲۳ نفر از هنرمندان و اساتید بزرگ و صاحب نام و با تجربه در حوزه مجسمه سازی، طراحی، معماری و هنرهای شهری در کنار هنرمندان جوان است.
از سوی دیگر ایرج اسکندری، هنرمند نقاش و مجسمه ساز نیز اعلام کرده که اوایل سال جاری از او دعوت شده تا طرح پیشنهادی جدید خود را برای نماد این میدان به سازمان زیباسازی ارائه کند و او نیز پس از قبول این دعوت طرح پیشنهادی‌اش را اواخر مرداد ماه گذشته در قالب ماکتی به این نهاد ارائه کرده است. او ایده پیشنهادی‌اش را طرحی بر پایه سازه گنبدی موجود در میدان انقلاب، با اضافه کردن عناصر حجمی به آن و سازه‌ای کاملا متفاوت معرفی می‌کند.
ماجرای پیچیده میدان مرکزی شهر به روایت مدیران شهری
مدتی پس از فراخوان اول بود که علی کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران درباره تاخیر در نصب نماد میدان انقلاب و پس از فراخوان اول اعلام کرد؛ هیچکدام از آثار ارسالی مورد تایید هنری قرار نگرفته و امیدواریم طرحی در خور این میدان طراحی شود.
مدیران شهری می‌گویند به دنبال طرحی هستند که در شأن این میدان مهم پایتخت باشد و برای رسیدن به نماد دلخواه‌شان برای دومین بار طی فراخوانی از هنرمندان خواسته‌اند برای این میدان نمادی مناسب طراحی کنند. هر چند در فراخوان نخست هم طرحی برگزیده شد اما مسئولان زیباسازی پس از مدت‌ها بلاتکلیف گذاشتن طراح، از اجرای آن سرباز زدند.
محمدجواد شوشتری مدیرعامل پیشین سازمان زیباسازی شهر تهران اواخر سال گذشته با اشاره به اینکه درباره ساماندهی میدان انقلاب مطالعات زیادی صورت گرفته؛ علت آهسته پیش رفتن این پروژه را هزینه‌بر بودن اقداماتی دانست که قراراست در این میدان انجام شود. به گفته شوشتری، سازمان زیباسازی به جای نصب فوری یک نماد در میدان و عملکرد مسکّن‌وار و مقطعی، ساماندهی این میدان و حاشیه آن را در دستور کار خود قرار داده است.
هادی مظفری نیز به ساختار فیزیکی میدان انقلاب و عناصر معماری فضا، زوایای دید و خوانش مخاطب پیاده و سواره و قابلیت‌های محیطی آن، اشاره می‌کند. معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه بررسی لایه‌های تاریخی به ویژه لایه‌های هویتی این میدان نشان از نقش پررنگ این مکان در سیر تحولات اجتماعی، سیاسی ایران و وقایع انقلاب اسلامی به ویژه در روزهای پیروزی انقلاب اسلامی را دارد، معتقد است؛ انتظار داریم، هنرمندان و طراحان، طرح و اثری را ارائه کنند که هویت‌گرا و منطبق با متن وقایع تاریخی و ملهم از رویدادهای اجتماعی و حماسی میدان بوده و قابلیت نماد شدن به عنوان تصویری از میدان انقلاب اسلامی تهران در مجامع رسانه‌ای بین‌المللی را داشته باشد.
سفارش طرح به مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری
ضلع دیگر ماجرای طراحی نماد حجمی میدان انقلاب را حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی تشکیل می‌دهد. همه این اظهار نظر‌ها درحالی مطرح می‌شوند که طبق شواهد و قرائن متعدد سازمان زیباسازی شهر تهران سفارشی را نیز با مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در خصوص طراحی نماد میدان انقلاب درمیان گذاشته و حتی طرحی هم در این رابطه تهیه شده است. نهم اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ بود که مرتضی گودرزی دیباج، مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری از اجرای طرح حجمی میدان انقلاب تهران خبر داد که این طرح به پیشنهاد و سفارش سازمان زیباسازی شهرداری تهران انجام گرفته اما این طرح هنوز به مرحله اجرا در نیامده است. گودرزی دیباج همچنین تاکید کرد که؛ همکاری بین مرکز تجسمی حوزه هنری و سازمان زیباسازی شهرداری تهران در طی این مدت ادامه داشته است و با تشکیل جلسات مکرر طرح مورد نظر مورد بررسی قرار گرفته و فصل مشترکی بین نظر مرکز هنرهای تجسمی و سازمان زیباسازی تهیه و طرح نهایی تایید شده است، اما همچنان منتظریم تا سازمان زیباسازی برای اجرایی شدن این طرح اقدام کند.
گره کار کجاست!
به نظر می‌رسد آنچه وضعیت این نماد شهری را طی سال‌ها به روندی پیچیده تبدیل کرده در وهله اول دنبال کردن این پروژه از سوی سازمان زیباسازی از سه مجرای مختلف یعنی سفارش اثر به هنرمند سازنده نماد پیشین، فراخوان عمومی هنرمندان مجسمه‌ساز و سفارش به مرکز تجسمی حوزه هنری است. حقیقتا مشخص نیست به چه علت باید پیشبرد چنین پروژه‌ای به صورت موازی و از سه طریق مختلف دنبال شود، در حالی که اگر تاکنون و طی شش سال گذشته تهیه طرح نماد حجمی میدان انقلاب از هریک از این مسیر‌ها پی گیری می‌شد مسلما اکنون شاهد به ثمر نشستن آن و به پایان رسیدن انتظار‌ها در این خصوص بودیم.
